Jak terapia może pomóc w zapobieganiu nawrotom uzależnienia?

Proces wychodzenia z nałogu jest trudny i składa się z wielu etapów. Niestety bardzo często zdarzają się sytuacje, że chory pomimo terapii nie radzi sobie w codziennym życiu i wraca do picia lub zażywania narkotyków. Proces nawrotu uzależnienia zwykle zachodzi w warunkach stresowych, a najczęstszym jego powodem jest brak odpowiedniej motywacji do leczenia. W jaki sposób terapia może pomóc w zapobieganiu nawrotom uzależnienia? Jakie działania należy podejmować, aby zwiększyć szanse na podtrzymanie ścieżki trzeźwienia? Odpowiedzi na te kwestie zawarliśmy w tekście.

Umiejętność radzenia sobie w sytuacji

Nałóg jest poważną i przewlekłą chorobą, która towarzyszy człowiekowi przez całe życie. Dość powszechnym zjawiskiem w procesie zdrowienia jest występowanie nawrotów. Ich mianem określa się epizody picia alkoholu, zażywania substancji psychoaktywnych lub powrotu do destrukcyjnych zachowań po wcześniejszym okresie abstynencji. Do nawrotu zazwyczaj dochodzi w ściśle określonych okolicznościach, które prowokują chorego do picia lub sięgnięcia po narkotyki.

Kwestia powrotu do nałogu w dużej mierze zależy od mechanizmów radzenia sobie z trudnymi emocjami i wyzwaniami życiowymi, z jakimi spotyka się osoba uzależniona. Jeśli zareaguje skutecznie, wówczas wzmocni się jej poczucie własnej wartości, co w przyszłości pozwoli zmniejszyć ryzyko wystąpienia nawrotu. Jeżeli natomiast złamie się i zajrzy do kieliszka lub zażyje substancję psychoaktywną, wtedy odczuje własną nieudolność. To z kolei powoduje narastanie poczucia winy i obniżenie samooceny, co w rezultacie sprzyja powrotowi do uzależnienia. Dlatego ważnym elementem terapii nawrotowej jest rozwijanie umiejętności radzenia sobie z trudnościami i wprowadzanie zmian w funkcjonowaniu sprzyjających utrzymaniu abstynencji.

Motywacja do utrzymania trzeźwości

W świetle teorii wielu badaczy nawrót uzależnienia jest procesem zainicjowanym przez nieudaną próbę poradzenia sobie ze stresującą sytuacją. W procesie zdrowienia bardzo ważne znaczenie ma również motywacja do utrzymania trzeźwości. W kontekście oddziaływania terapeutycznego szczególnie istotna jest motywacja wewnętrzna, która jest rozumiana jako motywowanie samego siebie do podejmowania działań umożliwiających trwanie w trzeźwości.

W trakcie terapii bardzo często zwraca się też uwagę na motywację zewnętrzną, która odgrywa kluczową rolę w przezwyciężaniu różnego rodzaju trudności przez chorego. Może wyrażać się w zdrowym trybie życia, wsparciu społecznym, otoczeniu opieką przez najbliższą rodzinę. Skuteczne motywowanie osoby chorej jest procesem skomplikowanym i rozciągniętym w czasie. Przy pomocy odpowiednich działań można jednak zachęcić pacjenta do utrzymania abstynencji i sprawić, że będzie odczuwał sens z udziału w dalszej terapii.

Leczenie chorób współistniejących

Ryzyko pojawienia się nawrotu nałogu można też zmniejszyć poprzez leczenie chorób współistniejących, z jakimi zmaga się osoba uzależniona. Jednym z częściej występujących schorzeń jest depresja, która ma bezpośredni wpływ na to, co pacjent myśli, czuje oraz w jaki sposób się zachowuje. W przypadku zaburzeń depresyjnych najczęściej stosuje się psychoterapię w formie indywidualnej lub grupowej. Jej uzupełnienie może stanowić farmakoterapia. Do preparatów najszerzej wykorzystywanych w leczeniu zaburzeń depresyjnych należą selektywne inhibitory wychwytu serotoniny takie jak citalopram, sertralina oraz fluwoksamina. U pacjentów ze stanami lękowymi wskazane są natomiast leki przeciwdepresyjne oraz środki z grupy benzodiazepin.

Techniki relaksacyjne

Jeszcze jednym praktycznym zaleceniem pojawiającym się w kontekście zapobiegania nawrotom uzależnienia są techniki relaksacyjne. Nauka prawidłowego oddychania i świadome kontrolowanie tego procesu może pomóc w uniknięciu negatywnego pobudzenia oraz w zmniejszeniu niepokoju. Do polecanych metod relaksacyjnych zalicza się też aromaterapię, jogę oraz medytację. Aby zachować trzeźwość, trzeba działać kompleksowo – w tym celu można też korzystać z różnych grup wsparcia. Chcąc zmniejszyć ryzyko nawrotu, warto też rozważyć udział w terapii nawrotowej prowadzonej przez specjalistyczny prywatny ośrodek leczenia uzależnień dla młodzieży i dorosłych.